Verë e vjetër

Geoffrey Chaucer
Bukuri mizore                                                                          ca. 1390

Dy sytë e tu po më vdesin krejt
bukurinë s’ua duroj dot
si shpatë në zemër më ka hyrë drejt.

Fjalën në s’ma jep, të m’i shërosh shpejt
k’to plagë të zemrës, sa nuk është vonë,
dy sytë e tu do më vdesin krejt
bukurinë s’ua duroj dot.

Për fjalë të nderit bëj be se ti
në jetë a vdekje mbi mua mbret’ron
ama, në vdeksha, bota le ta dijë:
dy sytë e tu më therën krejt
bukurinë s’ua durova dot
si shpatë në zemër më hyri drejt.

 

William Shakespeare
Kur para botës dhe para fatit                                                   1609

Kur para botës dhe para fatit
kokën me turp ul, se jam fort i mjerë
e veten këqyr e mallkoj shortin
qiellit të shurdhër i trokas në derë;
kur si dikush tjetër uroj të jem
njeri gjith’ pamje, me miq e shokë plot
vetitë e këtij apo atij të kem
se në punën time gëzim s’gjej dot;
mu atëherë kur veten kështu lëshoj
për fat mua mendja tek ty më shkon
i lirë shpirti im zë të fluturojë
në porta t’qiellit zë e bilbilon:
se kujtimi yt aq pasuri sjell
sa as froni i mbretit vetë s’më ndjell.

 

Ben Johnson
Këngë për Seljan                                                                         1616

Dolli ti ngri, por veç me sy,
si dhe unë vetë, me sytë e mi
o puthje lër, mu përmbi kupë,
pa sa për verë, s’dua t’ia di.
Të nginjet do porsi një hyj
kur buron etja nga shpirti,
as me nektar s’e nd’rroj, moj çupë
ëmbëlsinë e këtij mushti.

Trëndafilat unë, s’ka ca ditë,
t’i dërgova, veç jo për nder,
por me shpres’ se mbi tëndin sy
kurr’ s’do të vdisnin ndonjëherë.
Dhe mbrapsht ma ktheve porsi dritë
kurorën që i more erë,
prej vetes hiç, por krejt nga ty
mban aromë ajo që at’herë.

 

Edmund Waller
Shko pra, trëndafil i bukur                                                         1645

Shko pra, trëndafil i bukur
asaj që kohën çon dëm tregoji
sa e bukur dhe e plotë m’është dukur
ajo që tash shkoqur do t’kuptojë
se si atë me ty unë e përngjasoj.

Shpjegoji asaj, se është e re
dhe hiret s’do që kush t’ia kundrojë
se të kishe mbirë ti përmbi dhé
të shkretëtirës ku kurrë njeri s’banoi
gjë tjetër jo, veç vyshkje do të gjeje.

Se bukurisë i bie vlera
kur në hije rri e strehohet:
ndaj lutju asaj ti të dalë tek dera
e hiç të mos skuqet kur admirohet
por veten ta lërë të dëshirohet.

Pastaj vdis ti, në mënyrë që
fatin e gjësë së rrallë të njohë ajo sot
dhe fill prej teje ta mësojë këtë:
sesa pak kohë ka në këtë botë
ç’është e ëmbël, e bukur dhe e plotë.

 

Robert Herrick
Rrobat e Julias                                                                           1648

Kur Julia del, tërë mëndafsh mbuluar
mendja më rri, si rrjedh i kulluar
lum’ i veshjes së saj të praruar.

Pa kur ajo pamje prapë syt’ m’i çon
tek fërgëllimat e saj më çdo anë
gjithë ai shkëlqim zemrën ç’ma robëron!

 

© të gjitha të drejtat e rezervuara

Peizazhe të befta

Carl Sandburg
Mjegulla

Mjegulla avitet lehtë
me hapa maceje.

Ulet dhe vështrimin hedh
përmbi port e mbi qytet
dhe pastaj, si pa u ndjerë,
çapitet tutje.

 

Emanuel di Pasquale
Shiu

Si duart që mbajnë ritmin mbi tambur
shiu rreh syprinën e çative të llamarinës.

 

T. E. Hulme
Imazh

Këto vila të vjetra kanë qenë dikur
plot me ustallarë që merementonin e fërshëllenin.

 

William Carlos Williams
El Hombre*

I çuditshëm frymëzimi që ti më ngjall
o yll i lashtë sa bota:

i vetëm shkëlqen n’atë ag të mëngjesit
që nevojë për dritën tënde s’ka!

* Spanjisht në origjinal. Fjala ka kuptimin ‘njeriu’.

 

Ezra Pound
Tungjatjeta

O brez që kaq snob je
dhe kaq keq i çakërdisur,
unë kam parë peshkatarë që shëllehen në diell,
i kam parë dhe familjet e tyre të zhulosura,
i kam parë dhe kur qeshin ata, me gojën plot dhëmbë
e kam dëgjuar dhe të qeshurën e tyre trashanike.
Dhe ja ku po ju them se unë jam më i lumtur se ç’jeni ju,
dhe se ata janë më të lumtur se ç’jam unë;
dhe se peshqit notojnë në liqen
dhe ata as rroba nuk kanë.

 

Wallace Stevens
Njeriu prej dëbore

Duhet ta kesh mendjen dimër
që ngricën të këqyrësh, si dhe degët
e pishave të zbardhura me dëborë;

si dhe të kesh qenë një kohë të gjatë në të ftohtë
duke parë, nën ndriçimin e zbehtë të diellit të janarit,
kaçubet e mveshura me akull,

dhe gëmushat e dendura; si dhe të mos mendosh
për tingujt e mjerueshëm që bën era
kur trazon gjethet,

e që s’janë në fakt vecse tingujt e vetë tokës
së rrahur prej së njëjtës erë
që fryn e fryn në të njëjtën qoshe të zbrazur

ku gjendet ai dëgjues që borës veshin ia vë,
i cili, duke qenë vetë prej hiçi, ia del të shohë
asgjënë që nuk është tok me asgjënë që është.

 

© të gjitha të drejtat e rezervuara

 

Burra dhe gra

Donald Justice
Burrat dyzet vjeç

Burrat dyzet vjeç
mësojnë si të mbyllin butë dyert
e dhomave tek të cilat
nuk kanë për t’u futur më.

Dhe kur ndalen në pushim të shkallëve
E ndjejnë si u lëviz dyshemeja
nën këmbë, si të ish bord i anijes
ndonëse dallga e vogël është.

Thellë nëpër pasqyra
ata rizbulojnë
fytyrën e atij djalit që fshehtas
praktikon nyjen e kollares së babait.

Si edhe fytyrën e babait,
ende të ngrohtë prej misterit të shkumës së rrojës
se ata vetë janë më tepër baballarë tani, se sa bij.
Diçka i mbush ata, diçka

që vjen si tingulli në muzg
i gjinkallës, i plotë,
dhe mbush ajrin e pemëve në rrëpirën
pas shtëpive të tyre me kredi.

 

Adrienne Rich
Gra

Tre motrat e mia qëndrojnë ulur
në gurë vullkanikë të zinj.
Po i shoh për të parën herë, nën këtë rreze, se cilat janë.

Motra ime e parë po qep kostumin e saj për funeral
ajo do paraqitet aty si Zonja Transparente
me të gjitha fijet nervore sheshit.

Motra ime e dytë gjithashtu po qep
të çarën e plagës që ka në zemër, që kurrë s’iu shërua krejt.
Por ajo shpreson që, të paktën, t’i lehtësohet shtrëngimi në kraharor.

Motra ime e tretë vështrimin ka tretur
tek kreshta e kuqe dhe e errët që shpërhapet tej në det.
Getës së saj i ka ikur fija, por ajo ama është femër e bukur.

 

© të gjitha të drejtat e rezervuara

Epigrame

Alexander Pope (1688-1744)
Epigram i shkruar mbi gushoren e një qeni, të cilin ia bëra
dhuratë shkëlqesisë së Tij

Unë jam qenushi i shkëlqesisë së tij në Kju*;
më thoni zotëri, ju lutem, qeni kujt jeni ju?

*’Kew’ në origjinal: emri i një lagjeje në Londër.

 

Sir John Harrington (1561-1612)
Mbi tradhtinë

Tradhtia s’bën hajër kurrë; pse, do thuash ti?
Se qarë po të kish, s’e quante kush tradhti.

 

E. E. Cummings (1894-1967)
Politikani

Një politikan është një samar
mbi të cilin gjithkush ka hipur, përveç njeriut.

 

J. V. Cunnigham (1911-1985)
Humanisti pa kufi

Humanisti që kufij s’kish në botë
u bë kaq mendjehapur, saqë iu derdhën trutë.

 

Hilaire Belloc (1870-1956)
Lodhje

I lodhur jam prej Dashurisë: madje shumë jam lodh dhe me Rimën.
Por Paraja veç kënaqësi të jep, dhe kurrë s’ta merr frymën.

 

John Frederick Nims (1913-1999)
Përsiatje

“Veç e Markut jam!” m’u betove ti. Por duke qenë se të njoh, e dashur,
tash kam opinion më të ulët për ty. Ama çdo ditë mendja tek ty më rri .

 

Autor anonim
Epitaf mbi varrin e një dentisti

O udhëtar: avitju këtij varri me respekt;
Xhon Brauni ka mbushur këtu të fundmin kavitet.

 

Langston Hughes (1902-1967)
Pluhur dhe ylberë

O Zot i pluhurit dhe i ylberëve, na hap neve sytë
që të shohim se si pa pluhurin, ylberi s’del dot në dritë.

 

© të gjitha të drejtat e rezervuara

Nga poezia në gjuhën spanjolle

Octavio Paz

Symbyllurazi

Symbyllurazi
një dritë të ndizet përbrenda
dhe bëhesh si gur i verbër

Çdo natë që vjen unë të latoj
symbyllurazi
dhe bëhesh si gur i qashtër

Sa shpirtmëdhenj jemi bërë
njeri-tjetrin duke e njohur
symbyllurazi.

 

Jose Emilio Pacheco

Tradhëti e lartë

Nuk e dua vendin tim. Shkëlqimi i tij abstrakt
është i pakuptueshëm.
Ama (pavarësisht si tingëllon kjo) jetën do të jepja
për nja dhjetë vende në të, si dhe për ca njerëz atje,
për portet, pishat, kështjellat,
për një qytet të vjetër, grotesk, ngjyrë gri,
për ca figura historike të tij,
për malet
(dhe për nja tre a katër lumenj).

 

Francisco Segovia

Në hijen e vet çdo pemë 

Në hijen e vet çdo pemë,
në vetminë e saj dinjitoze,
fsheh një hyj të veçantë
që e përkund, i pëshpërit
dhe atij ia beson sekretet.

Në hijen e vet çdo pemë
mbush gjethet me besim
që s’i lind prej vetes
e as s’shterron me kohë.

Në hije të vet çdo pemë
ndjen atë thellësi jomateriale
që dhe vetë burrat ndjejnë
kur shohin fëmijët së largu.

Dhe hera herës pemët mësojnë,
kur moti vrenjtet prej reve në qiell,
se një hije më e gjerë e më e thellë
i mbështjell ato nën krahët e vet.
Dhe i përkund e i pëshpërit
ndërkohë që rreth e rrotull bie shi.

Shqipërimi: © Magus

Ditë dimri

Robert Hayden

Ato tё djela dimri

Ai ngrihej herët dhe të djelave
babai që, me duart plot kallo
prej punës javore, vishte rrobat në të ftohtë të mëngjesit
dhe ndizte zjarrin bubulak në sobë.
Askush s’i thosh ‘puna e mbarë’.

Unё zgjohesha kur i ftohti thyhej e kёrciste.
Thirrjen e tij dëgjoja kur kuzhina ngrohej,
dhe ngrihesha prej shtratit pa u bёrё vonё
tek i druhesha inateve tё shtёpisё sonё.

I flisja me përtesё atij
atij që ndёrkohё tё ftohtin kish pёrzёnё
e madje kish llustruar dhe kёpucёt e mia.
Se s’dija gjё atёhere, se nuk merrja vesh
ç’punё e rёndё dhe e vetmuar ёshtё dashuria.

 

Emily Dickinson

Kur dritë e pjerrët shfaqet

Kur dritë e pjerrët shfaqet
në ato pasdite dimri
si muzikë e kishës rrëshqet
me peshë të rëndë tingëllimi

Dhe të jep atë dhimbsë qiellore
që prej plagësh jo, nuk vjen
ai përçudnim i brendshëm
që aq kuptim të ndjell.

Kurrkush s’e di se pse
kjo vulë e dëshpërimit
sjell ethe perandorake
prej kupës së amshimit

Frymën mban çdo errësirë
se kjo dritë dhe tokën hesht
dhe ikën me atë ftohtësirë
që është në sytë e vdekjes vetë.

 

Robert Bly

Rrugëve me makinë, për të postuar një letër

Natë e ftohtë është, natë me borë. I shkretë bulevardi krejt.
Veç ajo bjen fjollë-fjollë, se gjë tjetër frymë nuk merr.
Mbi kutinë e postës dora, ndjen metalin e saj të ftohtë.
Intimitet i shtrenjtë që vjen veç në netët me dëborë…
Me makinë do sillem rrugëve, që ta shijoj atë të tërë.

Shqipërimi: © Magus

Rrjedhë: tre poezi

James Joyce

Ditë e natë mbaj vesh

Ditë e natë mbaj vesh zhurmën e ujërave
tek rënkojnë,
të mërzitur si pulëbardha kur fluturon
e vetme. Ai zog dëgjon
erërat që qajnë mbi ujërat
monotonë.

Erërat gri, erërat e ftohta që fryjnë
ngado unë shkoj.
Ujëvarat që derdhen atje poshtë
i dëgjoj.
Ujërat tek rrjedhin tutje tëhu
Ditë e natë i ndjej.

(1907)

 

T. S. Eliot

Virxhinia

Lumë i kuq, kuqëlon
nxehtësi që rrjedh avash është heshtja
S’ka vullnet në botë që të jetë i qetë
siç lumi është i qetë. A e përshkon nxehtësia vallë
një këngë të vetme të bilbilit? Kodrat e qeta
presin. Dyert presin. Pemët e purpurta,
pemët e bardha, presin, e prapë presin.
Vonesë, kalbëzim. Jetë, jetë
e palëvizshme. Të lëvizshëm janë
mendimet e hekurta, që me mua
shkojnë e vijnë:
I kuq ky lumë, lumë, lumë.

(1934)

 

William Stafford

Pyetmë

Kur lumi të ketë ngrirë akull pyetmë
për gabimet që kam bërë. Pyetmë se si
e shkova jetën time. Njerëz kanë hyrë
e kanë dalë ndër mendime
të mia, disa për të më ndihur, të tjerë
për të më lënduar – ndaj ti pyetmë se ç’rol
kanë luajtur dashuri a urrejtje e tyre e gjallë.

Do të të dëgjoj me vëmendje.
Ti dhe unë pastaj vështrimin do ta kthejmë
nga lumi pa zë, dhe do të presim.
Rrjedha është aty, e fshehur, e dimë; janë aty
dhe vajtje-ardhjet e saj prej së largu
dhe mbajnë qetësi mu përpara nesh.
Ç’të thotë lumi, atë do të të them dhe unë ty.

(1975)

 

Shqipërimi: © Magus

William Butler Yeats 1865–1939, poet irlandez

Anglisht ne origjinal:

The Lake Isle of Innisfree

I will arise and go now, and go to Innisfree,
And a small cabin build there, of clay and wattles made:
Nine bean-rows will I have there, a hive for the honey-bee;
And live alone in the bee-loud glade.

And I shall have some peace there, for peace comes dropping slow,
Dropping from the veils of the morning to where the cricket sings;
There midnight’s all a glimmer, and noon a purple glow,
And evening full of the linnet’s wings.

I will arise and go now, for always night and day
I hear lake water lapping with low sounds by the shore;
While I stand on the roadway, or on the pavements grey,
I hear it in the deep heart’s core.

Shqiperimi im:

Ishulli ne gji te liqenit 

Tash do ngrihem e do shkoj, do te shkoj ne Inisfri,
Nje shtepize atje do ngre, me qerpiç e dege peme:
Nente rradhe bishtajash do te kem, tok me koshere me blete;
I vetem nder livadhe te rroj, mes zukames se tyre te qete.

Pak paqe n’ ate vend do gjej, se paqja atje pikelon
Ngadale, prej tisit te mengjesit e gjer kur bulkthi ligjeron;
Ne mesnaten e vagelluar a kur purpurt  dielli vezullon,
Kur gushekuqi mbremjen mbush, rreth e rrotull tek flatron.

Tash do ngrihem e do shkoj, se cdo çast dite e nate
Uj’t e liqenit mbaj vesh, tek rreh bregun vale-vale;
E kur eci ne bulevard, a mbi te hirtet trotuare,
Valet rishtas ia degjoj, ne thelb te zemres se ndare.

———

Degjojeni Yeats-in tek reciton kete poeme me zerin e vet:

http://www.poets.org/viewmedia.php/prmMID/15529